Huzurdaki makalemizde, Türk Medeni Kanunu madde 187 kapsamında kadının evlenmeyle kocasının soyadını alma zorunluluğunun Anayasa Mahkemesi’nin 2022/155 Esas, 2023/38 Karar sayılı ve 22.02.2023 tarihli kararı ile kaldırılması ele alınmıştır.
Kanunun itiraz konusu 187. maddesinin birinci cümlesine göre, kadının evlenerek kocasının soyadını alacak, ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilecektir.
Başka bir deyişle, kadının evlenmeden önceki soyadını kullanabilmesi bu yönde talepte bulunması ve anılan soyadını kocasının soyadının önünde kullanması şartına bağlanmıştı.
İtiraz konusu maddeye göre kadının evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra tek başına kullanabilmesi mümkün değildir.
Anayasa’nın 20.maddesi kapsamında herkesin özel haytaına saygı gösterilmesi hakkına sahip olduğu belirtilmektedir. Bu bakımdan Anayasa Mahkemesi’nin kararı kapsamında soyadını taşımak bir yükümlülük değil aynı zamanda bir hak niteliğindedir.
Anayasa’nın 41. maddesinde ailenin Türk toplumunun temeli olduğunu öngören hükmün yer aldığı birinci fıkrasına ‘’ve eşler arasında eşitliğe dayanır’’. ibaresi eklenmiştir. Bu itibarla evlenmeden önceki soyadının evlendikten sonra da tek başına kullanılması bağlamında kadın ve erkek arasında kuralla öngörülen farklı muamelenin nesnel ve makul bir temele dayanmaması sebebiyle eşitlik ilkesi ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.
Anayasa Mahkemesince verilen karar kapsamında kadının evlendikten sonra kendi soyadını ancak eşinin soyadının önünde kullanmasının kamu yararının sağlanması için yegane yol olmadığı, kadının evlendikten sonra kocasının soyadını almasının ailenin ortak bir soyadına sahip olmasını mümkün kılan tek seçenek olmadığı, bu bağlamda eşlere içlerinden birinin soyadını veya bunun dışında bir adı ortak soyadı olarak belirleme imkanının tanınması ya da ortak soyadının eşlerin evlenmeden önceki soyadlarının birleşimden oluşmasının mümkün olduğu ifade edilmiştir.
Söz konusu Anayasa Mahkemesi kararı ile kadınların evlendikten sonra kocasının soyadını kullanma zorunluluğu ortadan kaldırılmıştır.
4721 sayılı Kanun’un 187.maddesinin birinci ve ikinci cümlelerinin iptal edilmesi nedeniyle doğacak hukuksal boşluk kamu yararını ihlal edecek görüldüğünden, söz konusu cümlelerin iptallerine ilişkin hükümlerin kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesi uygun görülmüştür.
Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesinin cümlesinin iptaline ilişkin Anayasa Mahkemesi kararı hususunda bilgilendirme huzurlarınıza sunulmuş olup konuya ilişkin herhangi bir sorunuz olur ise bizler ile iletişime geçmenizi rica ederiz.
Acil İletişim Hattı 7/24