Nükleer Düzenleme Kurumu İdari Yaptırımlar Yönetmeliğine İlişkin Detaylar

Nükleer Düzenleme Kurumu İdari Yaptırımlar Yönetmeliğine İlişkin Detaylar

• 04.03.2023

Nükleer Düzenleme Kurumu İdari Yaptırımlar Yönetmeliği (“Yönetmelik”) 24 Ocak 2023 tarih ve 32083 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmış ve aynı tarihte yürürlüğe girmiştir.

Yönetmeliğin Amaç ve Kapsamı

Yönetmeliğin amacı, Nükleer Düzenleme Kurumu (“Kurum”) tarafından uygulanacak yaptırımları ve yaptırımların uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir. Bu yönetmelikle Nükleer Düzenleme Kurulu’nun uygulayacağı idari yaptırımlar regüle edilmiştir.

İdari Yaptırımlar

Kurumun yürüttüğü yetkilendirme, değerlendirme, denetleme faaliyetleri sürecinde veya Kuruma yapılan bildirim, ihbar veya şikâyet üzerine yapılacak incelemelerde aykırılık oluştuğuna karar verilmesi sonucunda idari yaptırımlar uygulanır. Yetkilendirme gerektiren faaliyetlerin yetkisiz yürütülmesi; yetkilendirme yapılmasını etkileyecek yetki koşullarındaki değişikliklerin bildirilmemesi; Kuruma gerçeğe aykırı belge sunulması veya yanıltıcı bilgi verilmesi; Mevzuat veya yetki koşullarına, Kurum kararlarına ve talimatlarına aykırılık teşkil eden durumlar; 7381 sayılı Kanunun 14 üncü maddesi uyarınca sigorta yaptırma veya teminat gösterme zorunluluğu ile ilgili yükümlülüklerin yerine getirilmemesi aykırılık oluşturacak durumlardır. Sayılan nedenlerin gerçekleşmesi halinde Kurum idari yaptırım yoluna başvurur. Kurumun uygulayabileceği idari yaptırımlar idari para cezası, yetkinin kısıtlanması, yetkinin askıya alınması ve yetkinin iptalidir. Söz konusu yaptırımlar birlikte uygulanabileceği gibi ayrı ayrı da uygulanabilir.

İdari yaptırımın uygulanıp uygulanmayacağı ve idari para cezasının miktarı aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak belirlenir:

1. Aykırılık sebebiyle herhangi bir zararın oluşup oluşmadığı ve oluşan zararın büyüklüğü,
2. Aykırılığın yarattığı riskin; radyasyona maruz kalma olasılığı, maruz kalınacak radyasyonun büyüklüğü, gerekli düzeltici ve/veya önleyici faaliyetin aciliyeti, zorluk derecesi ve karmaşıklığı göz önüne alınarak belirlenen ağırlığı,
3. Aykırılığın idari yaptırım uygulanacak kişi tarafından tespit edilip Kuruma bildirilmesi, idari yaptırım uygulanacak kişinin iş ve işlemlerinde tutarlılık ve açıklık gibi iyi niyetin varlığını gösteren unsurlar,
4. Aykırılığın kasıtlı olup olmadığı,
5. İdari yaptırım uygulanacak kişinin yetki kapsamındaki daha önceki fiil ve davranışları,
6. Aykırılık sebebiyle herhangi bir haksız kazanç oluşup oluşmadığı,
7. İdari yaptırım uygulanacak kişinin ekonomik durumu.

İdari Yaptırımlara İlişkin Uygulama Esasları

İdari yaptırım gereken fiillerin varlığı Kurumun ilgili daire başkanlığı tarafından, gerekirse diğer hizmet birimlerinin görüşleri de alınarak hazırlanan ön tespit raporu ile belirlenir. Ön tespit raporu hazırlanma sürecinde Kurum, gerekli bilgileri isteme, yerinde inceleme ve denetim yapma yetkisine sahiptir. Kurum gerekli her türlü bilgi, belge ve numunenin verilmesini kamu kurum ve kuruluşları da dâhil tüm gerçek veya tüzel kişilerden isteyebilir, bunların asıllarını ve/veya örneklerini alabilir, bunlara ilişkin gerekli tutanakları düzenleyebilir, konu ile ilgili yazılı veya sözlü açıklama isteyebilir. İlgili kişiler, Kurum tarafından kendilerinden talep edilen her türlü bilgi, belge ve numuneyi vermekle yükümlüdür; gizlilik ve sır saklama yükümlülüklerini ileri sürerek bilgi ve belge vermekten imtina edemezler.

Aykırılık oluşturduğu iddia edilen gerçek veya tüzel kişilere ön tespit raporunu tebliğ edilerek yazılı savunmalarını tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde Kuruma göndermeleri gerektiği bildirilir.  Savunmanın süresi içinde verilmemesi halinde ilgili kişi savunma hakkından vazgeçmiş sayılır. Ön tespit raporu ile ilgili kişinin savunması Nükleer Düzenleme Kurulu Başkanına (“Başkan”)  sunulur. Başkanın uygun görüşüyle ön tespit raporu süreci sonlandırılır.

Ön tespit raporunda belirtilen hususların aykırılık oluşturabileceğinin değerlendirilmesi halinde, Başkan tarafından tespit raporu hazırlatılır. Tespit raporunda; aykırılık iddiaları dikkate alınarak idari yaptırımların belirlenmesinde kullanılan ölçütlere, ilgili kişinin savunmasına, uygulanması teklif edilen yaptırımlar ile gerekçelerine ve ilgili diğer hususlara yer verilir.

Aykırılık oluştuğunun Nükleer Düzenleme Kurulu (“Kurul”) tarafından sabit görülmesi halinde idari yaptırım kararı verilir.

İdari Para Cezalarının Uygulanmasına İlişkin Esaslar

Yönetmelik, 7381 sayılı Nükleer Düzenleme Kanunu madde 25’te düzenlenen idari para cezalarını dayanak alır ve bu cezaların uygulama sınırlarını belirler.

İdari para cezası, idari yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenir ve Kuruma bildirilir. İdari para cezasını, ödeme süresi içinde ödenmesi halinde, cezadan %25 oranında indirim yapılır. İdari para cezaları, her yıl yeniden değerleme oranına uygun olarak artırılır.

Bir fiil ile idari para cezası gerektiren birden fazla aykırılık durumu gerçekleşmesi halinde bu aykırılık için öngörülen idari para cezalarından en yüksek olanı uygulanır. Kurul tarafından uygulanan para cezaları kesin değildir, karara karşı yargı yoluna başvurulabilir.

Yetkinin Kısıtlanması, Askıya Alınması ve İptali

Bir faaliyetin yürütülmesi için Kurum tarafından kendisine lisans, izin veya yetki belgesi verilen gerçek veya tüzel kişinin (“yetkilendirilen”) sorumlulukları kapsamında güvenliğin veya emniyetin tehlikeye düştüğü veya düşebileceği durumlarda;

1. Kurulun yetkinin kısıtlanması kararıyla yetkilendirilen kişinin yetki kapsamında yürüttüğü faaliyetler; yetki koşulları, kapsam veya süre bakımından sınırlandırılır.
2. Kurulun yetkinin askıya alınması kararıyla yetkilendirilen kişi belirlenen süre boyunca yetki kapsamındaki faaliyetlerini yürütemez.
3. Kurulun yetkinin iptal edilmesi kararıyla, yetkilendirilen kişi yetki kapsamındaki faaliyetlerini yeniden yetkilendirme yapılmaksızın yürütemez.

Bir yetkilendirmenin iptal edilmesi hâlinde, iptal tarihinden başlamak üzere; yetki belgesi alınması gereken faaliyetler için üç ay, izin alınması gereken faaliyetler için altı ay, lisans alınması gereken faaliyetler için bir yıl süre ile iptal edilen yetkilendirmeye konu faaliyet için aynı kişi tarafından yeniden yetkilendirme başvurusunda bulunulamaz ve Kurum tarafından bu kişilere yetki verilmez.

Tespit edilen aykırılıkların yetkilendirilen kişi tarafından giderilmesi için fiillerin halk ve çevre üzerinde oluşturduğu riskin ağırlığına göre, idari para cezasına ek olarak yetki kısıtlanabilir veya askıya alınabilir. Aykırılığın belirlenen süre içerisinde yetkilendirilen kişi tarafından giderildiğinin Kurum tarafından tespit edildiği durumda, yetkinin kısıtlanması veya askıya alınması kararı kaldırılır.

Tespit edilen aykırılıkların yetkilendirilen kişi tarafından giderilme imkânı bulunmadığının ve bu durumun halkın, çalışanların, çevrenin ve gelecek nesillerin radyasyondan korunmasını tehdit edebileceğinin değerlendirilmesi durumunda idari para cezasına ek olarak Kurum tarafından verilen yetki iptal edilebilir. Yetkilendirme için yapılan başvurularda veya yetkilendirme yapıldıktan sonra sunulan gerçek dışı belgenin, yanıltıcı bilginin veya yetki koşullarındaki değişikliğin yetkilendirmeye esas teşkil etmesi ve düzeltilmesinin mümkün olmadığının tespit edilmesi hâlinde idari para cezasına ek olarak yetki kısıtlanır, askıya alınır veya iptal edilir.

7381 sayılı Kanunun 14’üncü maddesinde yer alan hükümlere aykırı hareket edildiğinin tespit edilmesi hâlinde ilgili nükleer faaliyetin yürütülmesi için gerekli olan lisans ve izinler, sigorta yaptırma veya teminat gösterme veya süresi dolan sigorta poliçesini veya teminatı yenileme yükümlülüğü yerine getirilene kadar Kurum tarafından askıya alınır. Askıya alınma tarihinden itibaren bir yıl, yetkilendirilen kişi tarafından gerekçelendirilmesi ve gerekçenin Kurum tarafından uygun bulunması hâlinde üç yıl içinde söz konusu yükümlülüğün yerine getirilmemesi hâlinde lisans ve izinler iptal edilir.

Yönetmelikte Hüküm Bulunmayan Haller

Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ve ilgili diğer mevzuat hükümleri uygulanır.